Historia Katedry

Katedra Geofizki w roku jubileuszu 70-lecia Wydziału Geologii Geofizyki i Ochrony Środowiska

Katedra Geofizyki na Wydziale Geologii Geofizyki i Ochrony Środowiska Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie kontynuuje siedemdziesięcioletnią tradycję kształcenia magistrów inżynierów geofizyków, promocji wysoko wykwalifikowanej kadry doktorów i doktorów habilitowanych oraz realizacji prac naukowo-badawczych w szeroko pojmowanej dziedzinie geofizyki stosowanej oraz nauk pokrewnych.

Rys historyczny

Geofizyka w Krakowie gościła już od ponad pięćdziesięciu lat, gdyż pierwsza w Polsce i w Europie Katedra Geofizyki Matematycznej i Meteorologii powołana została w Uniwersytecie Jagiellońskim dnia 1 listopada 1895 r pod kierunkiem Maurycego Piusa Rudzkiego (1862-1916), gdy w roku ak. 1945/46 na Wydziale Geologiczno-Mierniczym Akademii Górniczej wykłady z geofizyki stosowanej powierzono Edwardowi Waleremu Janczewskiemu (1887-1959) [1, 2, 3]. Zakład Geofizyki Stosowanej w tym czasie mieścił się w domu profesora Janczewskiego – kierownika Zakładu, w budynku przy ul. Manifestu Lipcowego 16 (obecnej ulicy Piłsudskiego). W roku ak. 1952/53 Katedra Geofizyki Geologicznej (nadal pod kierunkiem prof. E.W. Janczewskiego) miała już cztery zakłady: Zakład Geofizyki Ogólnej i Geoanalityki (kierownik E.W. Janczewski), Zakład Magnetyki i Grawimetrii Poszukiwawczej (kierownik – Tadeusz Olczak (1907-1983), Zakład Poszukiwawczych Metod Sejsmicznych i Zakład Poszukiwawczych Metod Elektrycznych. Współpracownikami prof. E.W. Janczewskiego w okresie kształtowania się specjalności geofizycznej byli profesorowie Henryk Orkisz (1903-1995), Stanisław Małoszewski (1921-2000), Jerzy Kowalczuk, Zbigniew Fajklewicz i inni. Pierwsze doktoraty po II wojnie światowej z zakresu geofizyki stosowanej obronili w roku ak. 1958/59 S. Małoszewski i Z. Fajklewicz. Prace nad poszerzeniem tematyki badawczej oraz starania o wyposażenie w aparaturę pomiarową podjęli prof. H. Orkisz w tej samej Katedrze oraz doc. Z. Fajklewicz w Katedrze Geofizyki Kopalnianej (1966). Na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym w tym czasie powołano także Oddział Geofizyki Stosowanej (kierownik – doc. S. Małoszewski).

W roku 1968 w AGH powołano Instytut Geofizyki Stosowanej. W latach 1969-1989 instytut ten przechodził szereg zmian organizacyjnych (Instytut Geofizyki Stosowanej i Poszukiwań Naftowych, Międzyresortowy Instytut Geofizyki Stosowanej i Geologii Naftowej, Międzyresortowy Instytut Geofizyki) lecz polityka poszerzania tematyki badawczej i szerokiej współpracy z innymi jednostkami naukowymi oraz przemysłowymi była konsekwentnie realizowana przez dyrektora – prof. S. Małoszewskiego i zastępców – prof. Jerzego Kowalczuka, prof. Stanisława Plewę, inż. Januarego Grabowskiego, mgr inż. Jerzego Ziętka. W latach 1991-96 dyrektorem jednostki był prof. Henryk Marcak.

W roku 1993, po reorganizacji Uczelni i Wydziału Geologii Geofizyki i Ochrony Środowiska Międzyresortowy Instytut Geofizyki został przemianowany na Zakład Geofizyki. Zmiana, usankcjonowana przyjętą strukturą organizacyjną Wydziału, nadal zapewniała samodzielność polityki naukowo-badawczej w warunkach ekonomicznej autonomii Wydziału w ramach Uczelni. W tym czasie Zakład Geofizyki był największą jednostką na Wydziale i jedyną która utrzymała swoją zwartą postać po zmianach organizacyjnych w roku 1993. Funkcję kierowniczki Zakładu Geofizyki, a od r. 2007, po zmianie struktury organizacyjnej WGGiOŚ, Katedry Geofizyki sprawowała w latach 1996-2011 prof. dr hab. inż. Jadwiga Jarzyna. W okresie od 1 stycznia 2012 r. do 30 czerwca 2015 funkcję Kierownika Katedry Geofizyki pełnił dr hab. inż. Janusz Madej, prof. nadzw. AGH. Obecnie Katedrą Geofizyki kieruje dr hab. inż. Jerzy Dec.

Niektóre wydarzenia w historii Katedry Geofizyki

W latach 1966-1972 Dziekanem Wydziału Geologiczno-Poszukiwawczego był prof. dr hab. inż. Zbigniew Fajklewicz.

W latach 1993-1999 Dziekanem Wydziału Geologii Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH był dr hab. inż. Marek Lemberger, prof. nadzw. AGH.

Prof. dr hab. inż. Zbigniew Fajklewicz przewodniczył Komitetowi Geofizyki PAN przez dwie kadencje w latach 1995 – 2003.

W roku 1999, podczas jubileuszu 80-lecia AGH i 50-lecia nauczania geofizyki w AGH godność Doktora Honoris Causa AGH otrzymał wybitny geofizyk, profesor Uniwersytetu Harvarda – Adam Marian Dziewoński, laureat nagrody Crafoorda, przyznawanej przez Szwedzką Akademię Nauk za wybitne osiągnięcia w zakresie nauk o Ziemi.

Prof. dr hab. inż. Kaja Pietsch została wybrana Przewodniczącą Komitetu Geofizyki PAN i sprawowała tę funkcję w okresie 2. Kadencji, w latach 2007-2016.

W dniu 9. czerwca 2010 r. prof. dr. hab. inż. Zbigniewowi Fajklewiczowi został nadany tytuł Honorowego Profesora AGH.

Honorowy tytuł Doktora Honoris Causa AGH otrzymał w r. 2012 absolwent Wydziału Geologiczno-Poszukiwawczego, specjalności geofizyka stosowana z r. 1969 – prof. dr hab. inż. Józef Dubiński, wieloletni dyrektor Naczelny Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach.

Prof. dr hab. inż. Jadwiga Jarzyna i dr inż. Jerzy Ziętek zostali uhonorowani Medalami Wietnamskiej Akademii Nauk „W uznaniu osiągnięć w ramach współpracy polsko – wietnamskiej między AGH i VAST”. Medale i dyplomy zostały wręczone podczas Jubileuszowej Konferencji z okazji 50-lecia Instytutu Geofizyki Wietnamskiej Akademii Nauk, w Hanoi, w Wietnamie, w listopadzie 2012 r.

W listopadzie 2015 r. zespół badawczy Katedry Geofizyki pod kierunkiem dr hab. inż. Janusza Madeja, prof. nadzw. AGH przeprowadził badania geofizyczne (grawimetryczne, magnetyczne i georadarowe) w celu weryfikacji lokalizacji „złotego pociągu” w rejonie Wałbrzycha.

W lutym 2016 r. dr inż. Paulina Krakowska, najmłodsza wiekiem i stażem pani adiunkt w Katedrze Geofizyki rozpoczęła 3. letnią realizację prestiżowego grantu, przyznanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju z programu LIDER, dotyczącego rozwoju nowoczesnych metod badania przestrzeni porowej skał.

Pierwszego kwietnia 2016 r, absolwent Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, specjalności Geofizyka Stosowana z roku 1974, profesor dr inż. Nguyen Van Giang z Instytutu Geofizyki Wietnamskiej Akademii Nauk i Technologii, odznaczony został Tytułem Doktora Honoris Causa AGH.

W ten sposób uhonorowano zarówno dorobek naukowo-badawczy Profesora, jak i jego olbrzymie zasługi dla rozwoju i organizacji współpracy między Polską i Wietnamem w zakresie prowadzenia badań naukowych i utylitarnych. W przeważającym zakresie zorganizowana przez Profesora współpraca dotyczyła wspólnych, międzynarodowych badań geofizycznych i geologicznych oraz wymiany naukowej pomiędzy AGH i instytucjami wietnamskimi.